Wednesday 29 April 2020


Liệu Việt Nam
lại trễ chuyến tàu vào tương lai?

Đoàn Xuân Kiên



45 năm sau ngày 30/4/1975, nhìn về tương lai

Đất nước đã thống nhất 45 năm. Đây là thời gian đủ để Đài Loan vươn lên thành một nước phát triển phồn vinh, phong phú vốn liếng đầu tư sang các quốc gia khác, kể cả Trung Hoa lục địa. Không đầy 40 năm, kể từ 1964, quốc gia Nam Hàn đã trở thành cường quốc kinh tế vào thứ 9 trên thế giới. Việt Nam ta thì sao? Sau 45 năm thống nhất và rất nhiều công lao xây dựng đất nước, đất nước vẫn chưa thoát ra tình cảnh một xã hội nghèo túng, một nền kinh tế nhiều phần lệ thuộc vào sự cho thuê vốn, xuất khẩu lao động, và thiếu vắng một nền sản xuất công nghiệp cao cấp. Nguyên do cuả tình trạng tù đọng của đất nước chẳng ớ đâu xa: chính lề lối tổ chức xã hội, hệ thống quản lí đất nước phải chịu trách nhiệm cho sự trì trệ bao lâu nay. Hơn hai mươi năm đổi mới cũng không cởi trói đất nước khỏi những vòng tù hãm năng lực của một xứ sở giàu tiềm lực.
Hiện nay, trong bối cảnh trận đại dịch đang làm tê bại kinh tế toàn cầu, Việt Nam lại càng thêm khó khăn trong việc khởi động lại hoạt động kinh tế sau trận dịch. Cái khó ấy sẽ tăng gấp bội nếu đất nước không nhanh chóng chuyển đổi tư duy trước một xu thế đang hình thành một trật tự thế giới mới sau trận dịch covid-19.

1- Trận đại dịch rồi sẽ qua đi
Cho đến lúc này, trận dịch CoVid-19 đã kéo dài hơn 4 tháng, kể từ khi Trung Quốc chính thức công khai vào cuối tháng 12/2019. Theo nhiều nguồn tin khác nhau thì Vũ Hán đã có thể nhiễm vi trùng SARS-CoVid-2 từ Tháng 9/2019 (1) nhưng thế giới bên ngoài không hề biết, và các chuyến bay hàng không từ sân bay Vũ Hán đi khắp thế giới trong suốt thời gian từ Tháng 9 đến tháng 12/2019 đã mang vi trùng đi cấy khắp nơi. Đến khi nhà cầm quyền Trung Quốc công bố tình trạng dịch thì sự lây nhiễm đã lan tràn trên quy mô toàn cầu.
Sau những tuần lễ đầu tiên khi nạn dịch vừa bùng phát, hầu như các quốc gia Âu, Á, Úc, việc kiểm soát dịch bệnh đã theo một trình tự giống nhau: từ việc cách li các cá nhân có triệu chứng lây bệnh đến việc phong toả toàn xã hội để tránh sự lây nhiễm cộng đồng; từ việc truy tìm dường dây lây lan đến việc xét nghiệm để xác định người cần cách li... Đến nay, sau mấy tháng theo dõi quan sát vi trùng SARS-CoVid 2, các nhà dịch tễ học quốc tế đã có thể tiến thêm một bước trong trị liệu: tìm thuốc chủng ngừa.

2- Còn lại những vấn đề của toàn cầu: kinh tế suy thoái nghiêm trọng
Có thể thấy là dịch Covid-19 là nạn dịch lớn nhất của thế kỉ XXI. Chỉ trong hơn bốn tháng, dịch đã cướp đi sinh mạng của hơn 200 nghìn người trên toàn thế giới (2). So với những trận dịch trước của thế kỉ này, như SARS (2003), dịch cúm gia cầm H5N1 (2009), hay dịch Ebola (2014), hệ quả của trận dịch lần này thật là nặng nề trên nhiều mặt sinh hoạt xã hội chứ chẳng riêng một khu vực địa lí nào trên địa cầu. Hệ luỵ trước mắt là sự tê liệt các hoạt động kinh tế quốc gia do hậu quả của sự phong toả xã hội tại. Hiện nay còn quá sớm để có thể lường trước những hệ quả của trận dịch CoVid-19 trên quy mô toàn cầu; nhưng có thể thấy là trận dịch này sẽ tác động nặng nề lên kinh tế thế giới. Quốc gia nào giàu hay nghèo cũng sẽ phải đương đầu những khó khăn trong việc khởi động kinh tế sau khi dỡ bỏ lệnh phong toả xã hội. Trong suốt thời gian phong toả xã hội, nhà nước phải chi những khoản ngân sách vĩ đại chưa từng có tại nhiều nước để ứng phó với việc đình chỉ hoạt động kinh tế xã hội. Mặc dầu vậy, nhiều công ti kinh doanh phải đóng cửa, nhân viên lâm cảnh thất nghiệp, sản lượng kinh tế sút giảm nghiêm trọng. 

3- Còn lại những chấn động của lề thói ứng xử của những cường quốc
Hệ quả về kinh tế là hiển nhiên. Mọi quốc gia đang phải chịu trận với dịch Covid-19 sẽ cần một thời gian để phục hưng kinh tế. Tuy nhiên, qua trận dịch lần này, thế giới đã bàng hoàng nhận ra rằng mặc dầu thế giới đã đi sâu vào toàn cầu hoá từ lâu nhưng đã co cụm vào chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và thiếu sự chung tay giúp sức đáng lẽ cần phải có.
Trước tiên là sự che giấu có chủ ý của nhà cầm quyền Trung Quốc trong suốt thời gian hai tháng trời từ tháng 9/2019 đến tháng 12/2019, khi mới phát hiện dịch bệnh. Thế giới bên ngoài không được thông tin gì về dịch. Điển hình cho việc che giấu thông tin về bệnh dịch mới là sự truy bức bác sĩ Li Wen Liang khi anh thông báo cho bạn bè đồng nghiệp về bệnh dịch khi mới phát hiện triệu chứng. Đến khi chính thức công bố nạn dịch, nhà nước Trung Quốc lại cố ý che giấu những gì thế giới cần nên biết về coronavirus. Trong suốt tháng 01/2020, các chuyến bay từ Vũ Hán đi khắp thế giới vẫn thản nhiên đem covid-19 phát tán khắp nơi. Nhà nước Trung Quốc cũng không tạo điều kiện cần thiết cho Tổ chức y tế thế giới WHO thu thập những thông tin trung thực và cần thiết về bệnh dịch mới để chia sẻ cùng thế giới.
Sự che giấu có chủ ý này đã dẫn đến những thắc mắc chính đáng của truyền thông quốc tế và các nhà lãnh đạo quốc gia phương tây khi họ yêu cầu nhà nước Trung Quốc hãy minh bạch trong vấn đề thông tin. Những động thái vụng về của nhà nước Trung Quốc khi trục xuất những kí giả Hoa Kì, tung hoả mù là đoàn đại biểu quân đội Hoa Kì đã đem covid-19 vào Vũ Hán, đòi hỏi không gọi tên dịch là dịch Vũ Hán, chọc giận báo chí Đức, đã chỉ gây hoài nghi thêm nữa trong chính giới các nơi. Tổng thống Pháp, ngoại trưởng Anh, và nhiều nhà lãnh đạo thế giới đã phát biểu lịch sự nhưng đủ cương quyết về những dấu hỏi cần có sự trả lời thoả đáng của nhà nước Trung Quốc. Có vẻ là một đề án của nhiều quốc gia hợp kiện Trung Quốc đã gây tai hoạ trong việc để lây lan covid-19 ra thế giới, làm suy sụp hoạt động kinh tế các nước với những thiệt hại to lớn không tiền khoáng hậu. 
Sự nghi ngờ của các nước dân chủ về thiện chí của Trung Quốc trong việc hợp tác quốc tế trong trận đại dịch lần này còn đươc tăng thêm nữa khi họ nghĩ đến mưu đồ mờ ám của Trung Quốc trong toàn bộ sự kiện dịch covid-19 có thể không phải là một thiên tai mà chính là một tai nạn do sự bất cẩn của những người làm việc tại một Trung tâm nghiên cứu vũ khí sinh học Vũ Hán (3).
Có thể trong nước cờ dịch Covid-19 này, Trung Quốc đã muốn dùng vũ khí chiến tranh sinh học để lên chân cường quốc hàng đầu. Đảng CSTQ đã chuẩn bi chu đáo cho nước cờ này: trong những thập niện vừa qua, Trung Quốc đã dần dà xâm thực thế giới bằng con đường thực dân trá hình để đặt chân lên các xứ sở có tài nguyên có thể phục vụ cho nhu cầu càng ngày càng to lớn của họ. Con đường mà có người đã gọi thẳng là con đường "tiền thuộc địa" này gần đây đã được khoác lên cái tên mĩ miều là "Một vành đai & một con đường", thực chất là chuẩn bị cho bước bành trướng của giấc mộng Trung Hoa bá chủ thế giới. (4)   
Trận dịch Covid-19 lần này là lời cảnh báo mới nhất về tham vọng bá quyền của Trung Quốc. Thế giới đã có thể nhận ra những toan tính, những nước cờ chuẩn bị cho cuộc lấn sân của Trung Quốc qua những động thái đầy tính bạo động trên Biển Đông.
Hiện nay, lợi dụng tình trạng lúng túng của Hoa Kì và châu Âu phải đối phó với trận dịch, Trung Quốc đã nhanh chóng xua lực lượng hải quân ra thao túng Biển Đông, uy hiếp các nước trong vùng. Động thái đầy tính bạo động này đã lật tẩy Trung Quốc về những hành vi gọi là nghĩa cử mới gần đây là những gói viện trợ nhân đạo gửi tặng Ý, Hoa Kì trong mùa dịch.
Và thế giới sẽ tỉnh ngộ về một đối tác nham hiểm trong quan hệ với Trung Quốc.

4- Những gì sẽ đến sau trận dịch?
Bàn cờ thế giới còn đang trong tình trạng dở nước nhưng cũng đủ để các quốc gia dân chủ nhận ra chân tướng của Trung Quốc. Trận dịch hiện nay có thể sẽ là dấu mốc cho sự thức tỉnh của thế giới đối với hiểm hoạ Trung Quốc. Đó là hiểm hoa về một cường quốc đang lên và không từ tham vọng bá chủ thế giới bằng mọi phương cách, thủ đoạn bản thỉu, miễn là đạt được tham vọng.
1. Hiện nay chưa thấy dấu hiệu của một mặt trận quốc tế để khống chế tham vọng bá chủ của Trung Quốc. Liên minh Châu Âu đương còn bận đối phó với dịch. Hoa Kì cũng đang sa lầy trong cơn dịch vì những đối sách bất nhất và thất thường của giới lãnh đạo.
Mặc dầu vậy, khi các cường quốc kinh tế phương tây đã nhận ra chân tướng giả hình của Trung Quốc trong quan hệ kinh tế và thương mại thì cũng là lúc họ nhìn ra cái bẫy nguy hại của thị trường 1.4 tỉ người kia. Hàng hoá rẻ tiền của Trung Quốc ồ ạt vào thị trường phương tây đã làm các doanh nghiệp bản xứ khó khăn không ít trong việc duy trì sản xuất và tạo công  ăn việc làm cho người dân sở tại. Nhưng mối hại lớn lao hơn nữa là hàng hoá phương tây đã bị lấy cắp sở hữu trí tuệ các sản phẩm công nghiệp cao cấp, bị hàng nhái lũng đoạn. Sau ba bốn thập niên giao thương với Trung Quốc, phương tây chỉ thấy họ bị người đối tác lừa đảo. Sự lừa dối mới nhất, sâu độc nhất là qua ứng xử của nhà cầm quyền Trung Quốc trong trận dịch hiện nay.
Những động thái sắp có của thế giới phương tây sẽ như thế nào là còn tuỳ thuộc bản lĩnh của giới lãnh đạo các cường quốc kinh tế châu Âu và Hoa Kì. Lớp người lãnh đạo dân tuý rồi sẽ qua đi, để bài toán Trung Quốc sẽ được giải một cách xứng tầm với những mưu toan nham hiểm của Đảng CSTQ đối với thế giới. Dù thế nào đi nữa, một trật tự thế giới mới sẽ hình thành sau khi trận dịch này đi qua. Vì sự sống còn của các cường quốc kinh tế phương tây. Vì sự phát triển lành mạnh của thế giới.
2. Trận dịch này cũng không cho Trung Quốc nhiều cơ may, khi mà nguy cơ tái phát dịch còn tiềm phục tại chính Trung Quốc. Bộ máy kinh tế là xương sống cho tham vọng cường quốc bá chủ của Trung Quốc thì cũng đang có những khó khăn do hậu quả của dịch. Ẩn dưới bộ mặt hào nhoáng của một cường quốc là một Trung Quốc có khá nhiều mầm loạn:
(a) một nhà nước tập quyền toàn trị, không chừa sức mạnh bạo lực để giữ yên sơn hà. Trong quá trình cai trị 70 năm của Đảng CSTQ, đã có nhiều phen bộ máy cầm quyền sẵn sàng dùng bạo lực để giữ vững địa vị cai trị, từ cuộc đại nhảy vọt bi thảm những năm 1950 đến "cách mạng văn hoá" (1968), Thiên An Môn (1989), những trại lao cải giam cầm hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ hiện nay... Sự tàn ác của bộ máy tập quyền toàn trị đang là quả bom hẹn giờ của Đảng CSTQ. Thế giới đã biết đến những dối trá của Đảng CSTQ đối với chính nhân dân họ. Sự dối trá kéo dài quá lâu nay đã bộc lộ sự gớm ghiếc của nó.
(b) Trong tình hình còn phải đối phó với dịch hiện nay, bộ máy kinh tế Trung Quốc khó có thể khởi động như trước đây: thị trường rộng lớn của hàng hoá Trung Quốc là ở phương  tây, nay bị đình trệ hết cả, sẽ không giải gỡ sự ách tắc của sản xuất. Kinh tế khó khăn kéo theo nạn thất nghiệp lớn lao, khối nợ tài chính công càng lên cao... Đây là một quả bom hẹn giờ khác trong lòng xã hội Trung Quốc. Đảng CSTQ Trung Quốc sẽ không thể khoanh tay chờ mầm loạn này nổ ra, vì nó sẽ kéo theo những đổ nát khôn lường của Trung Quốc, mà hệ quả lớn nhất sẽ là một nước Trung Quốc vỡ ra nhiều mảnh, như tình trạng Nam Tư sau Tito cuối thế kỉ trước.
(c) Trận dịch hiện nay hẳn là sẽ bó tay Trung Quốc đối với những tham vọng bá quyền của họ. Sau trận dịch làm rung chuyển kinh tế toàn cầu này, thế giới sẽ không dễ dàng tham lợi mà quên mối nguy lớn lao của Trung Quốc. Ở trên đã nói đến một động thái của thế giới bên ngoài đối với sự dối trá của Trung Quốc trong thời gian khởi phát trận dịch covid-19: đơn kiện Trung Quốc. Đấy có thể gọi là lời cảnh báo về sự dối trá cố hữu của lề thói cai trị toàn trị mang nhãn hiệu cộng sản.

4- Trong bối cảnh lớn ấy, VN sẽ ra sao?
Trong bối cảnh chung của thế giới nói chung và trong khu vực địa chính trị Đông Nam Á, Việt Nam sẽ hành xử như thế nào để khỏi trễ chuyến tàu về tương lai?
Hiện nay trận dịch covid-19 được nhìn nhận như một cuộc diễn tập cho hành trình vào tương lai cho tất cả. Không trừ Việt Nam. Từ Tháng 1/2020 đến nay, nhà nước Việt Nam đã nhanh chóng đề ra chủ trương "chống dịch như chống giặc". Nhà nước đã dùng phương pháp nhanh, rẻ, phù hợp với điều kiện của nước mình. Biện pháp cách li triệt để những cá nhân có thể là nguồn lây nhiễm, và sau đó là biện pháp giãn cách xã hội trong mấy tuần lễ đều là những biện pháp kiên quyết và đúng. Nhờ thế mà trong suốt thời gian ba tháng qua, tình hình lây lan dịch bệnh được khống chế tốt.
Tuy vậy, không thể tự mãn như một số quan chức ở Hà Nội khi cho rằng nhân dân đã một lòng tin theo đảng lãnh đạo và đã phát huy tình thương thân tương ái trong buổi khó khăn, thậm chí có người còn cường điệu một cách lố bịch là một lần nữa nhân dân đã phát huy lòng yêu nước! (5) Trong suốt thời gian giãn cách, lực lượng lao động tự do là thành phần khốn khổ nhất. Chẳng qua là vì sợ dịch, sợ nhà nước trấn áp mà nhân dân đã chịu ép mình giãn cách dù phải chịu cảnh đói khổ trong suốt mấy tuần giãn cách xã hội. Chẳng vậy mà chỉ mới nghe phong thanh là sẽ nới lỏng giãn cách, người dân lao động đã túa ra đường đi kiếm sống, vì đó là đời sống của họ, nhà nước có lo nổi đâu!
Không  thể dùng thành quả của ba tháng vừa qua làm công lao lãnh đạo của đảng CSVN, và cũng khó có thể nói rằng người dân tuân phục chỉ thị giãn cách của nhà nước là vì họ một lòng tin vào đảng CSVN, và phát huy chủ nghĩa yêu nước. Nói quá sự thật sẽ trở thành dối trá như bao nhiêu thành tích dối trá ghi trong lịch sử đảng CSVN.
Vả chăng, không thể nhắm mắt tự ca ngợi đảng mà có thể xoay chuyển được tình hình cụ thể trước mắt, là: nguy cơ tái phát dịch Covid-19 vẫn còn treo lơ lửng trên đầu người dân, và không thể tiếp tục sử dụng biện pháp săn lùng cách li bằng khối nhân sự cồng kềnh lãng phí nặng tính chất áp chế, truy bức hơn là vì tôn trọng người dân. Giải pháp hữu hiệu và tiết kiệm nhân lực vẫn phải là giải pháp dịch tễ học: xét nghiệm virus trên từng người.
Trước mắt đã thế, nhìn về tương lai sau dịch, có thể thấy đất nước chúng ta đang trải qua một thời cơ rất tốt cho một cuộc thay đổi có tính quyết định cho tương lai: dứt khoát giã từ con đường lệ thuộc vào đế quốc Trung Hoa như suốt thời gian từ 1949 đến nay. Đó là con đường bạo ngược, dối trá và bá quyền. Ứng xử của đảng CSTQ trong trận dịch vừa qua đã nêu bật bản chất của đế quốc này. Đảng CSTQ đang dẫn đưa đất nước Trung Hoa vào con đường bá đạo, đi ngược trào lưu tiến hoá của thế giới tiến bộ hôm nay.
Trong bao nhiêu năm nay, nhà nước Việt Nam chỉ tiếp tục chọn lựa con đường dễ dãi là trượt theo lối mòn của địa chính trị thời chiến tranh lạnh. Trong thời chiến tranh trước đây, Trung Quốc đã trao súng đạn vào tay con em Việt Nam tại miền Bắc để thay họ bắn giết anh em mình ở miền Nam, và đảng CSVN đã gọi đó là chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Mỉa mai thay, khi dứt chiến tranh, đảng CS Trung Quốc lại đòi lại chi phí chiến tranh mà họ cho miền Bắc "vay" trong chiến tranh. 
Khi đất nước đi vào đổi mới, đảng CSVN đã chọn lựa làm một xứ sở phiên thuộc, cuốn đất nước ta vào quỹ đạo một thị trường tiêu thụ, một xứ sở làm thuê. Đã 45 năm độc lập thống nhất, bỏ ra lượng vốn liếng cao hơn nhiều so với Nam Hàn và Đài Loan trong 30 năm đầu tư phát triển của họ. Kết quả thế nào thì thực tế cho ta câu trả lời hiển nhiên. Không thể trách ai, chỉ có thể trách là đảng cầm quyền đã không chọn lựa con đường độc lập dân tộc và phát triển.
Kể từ khi đất nước vào cuộc đổi mới, đảng CSVN đã chọn con đường đi theo chủ nghĩa tư bản thân hữu, trong đó liên minh giữa kẻ có quyền và bọn thương nhân có tiền, đẫn đến tệ nạn tham nhũng chưa từng thấy trong lịch sử Việt Nam thời hiện đại. Đó là con đường của thứ chủ nghĩa tư bản chỉ nảy sinh trong những xã hội cộng sản hay độc tài toàn trị khắp nơi, từ Liên Bang Nga sang Trung Quốc, từ Đông Nam Á sang Châu Mĩ La Tinh và Châu Phi. Mô hình tư bản chủ nghĩa hoang dã như thế đã không làm giàu cho đất nước mà chỉ phục vụ những nhóm lợi ích trong lòng thiểu số cầm quyền mà thôi.
Kết quả phải đến của mô hình gọi là phát triển này là: sau 45 năm thống nhất, đất nước ta vẫn rơi xuống thứ hạng của một quốc gia nghèo nàn lạc hậu. Bộ mặt phồn hoa xa xỉ của các thành phố từ Bắc vào Nam chỉ là bộ mặt giả tạo của một đất nước đã lỡ những chuyến tàu đi về dân chủ và phồn vinh.

5- Liệu sẽ lại trễ chuyến tàu lịch sử về tương lai?
Việt Nam chúng ta đang phải đối mặt trước ngã ba đường: hoặc tiếp tục chọn con đường của đảng CSVN đi suốt 45 năm nay, chỉ dẫn đến nghèo đói lạc hậu của thân phận làm thuê ngay trên quê hương mình, hay là con đường độc lập dân tộc, dân chủ và phồn vinh. Có thể những thắng lợi của một thời chiến tranh giành độc lập thống nhất đã được đảng CSVN khoác lên những hào quang như là những điều thần kì, và hầu như lịch sử chưa đủ một độ lùi cần thiết để giải hoặc những hào quang thời chiến đó. Tuy nhiên, điều hiển nhiên là trong 45 năm qua, sự lãnh đạo của đảng CSVN đối với việc xây dưng đất nước trong hoà bình đã là một thất bại khó chối cãi. Bao nhiêu công của, bao nhiêu sức dân, bao nhiêu đầu tư vào xây dựng và phát triển đất nước xứng tầm thời đại đã không đưa đến những kết quả mong muốn. Nguyên nhân đầu tiên và cuối cùng vẫn là sự thao túng độc quyền của đảng CSVN đã triệt tiêu sức bật của đại khối dân tộc, lãng phí bao nhiêu trí tuệ sáng tạo của các tầng lớp xã hội khác nhau trong cộng đồng dân tộc.
Đã có nhiều tiếng nói trung trực của những công dân, những tổ chức chính trị yêu nước, cùng khuyến nghị đảng cầm quyền nên vì quyền lợi của dân và nước mà nhìn ra con đường về tương lai. Điển hình là Thư Ngỏ của 61 đảng viên đảng CSVN đề ngày  27/04/2014 (6), gửi Ban Chấp hành Trung ương và toàn thể đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, trong thời gian chuẩn bị đại hội đảng CSVN khoá XII. Đó là những tiếng nói của lương tâm đảng viên, cũng là phù hợp với tiếng nói của những người dân chủ Việt Nam khắp nơi.
Nay cục diện thế giới đã đổi thay, con đường của Trung Quốc chỉ dẫn nước ta tiếp tục làm thân phận lệ thuộc kinh tế, thân phận chư hầu. Dứt bỏ thân phận một đất nước chư hầu để mở rộng quan hệ với thế giới sẽ là lối thoát vinh quang cho đất nước của thế kỉ XXI. Con đường tương lai nhất thiết phải là con đường giữ vững độc lập dân tộc nhưng không chấp nhận làm phiên thuộc cho bất cứ thứ đế quốc nào. Hiện nay, cuộc cờ thế giới đang ngả theo hướng tranh giành ảnh hưởng của ba cường quốc có thế lực hiện nay: Hoa Kì, Nga và Trung Quốc. Cả ba quốc gia này đang trải qua những biến động khó lường trong thời đại dịch này. Cả ba nước này đều đang đi những bước khác nhau nhưng cùng chuẩn bị cho cuộc thư hùng tranh giành thế mạnh cho cuộc phân chia trật tự thế giới mới. Việt Nam chúng ta cần chuẩn bị cho một chọn lựa tốt nhất cho hành trình về tương lai dân chủ và phồn vinh. Giải pháp tối ưu cho một cuộc lên đường về tương lai sáng láng cho đất nước sẽ không phải là đi xách cờ hiệu chạy theo một phe nào trong cuộc thư hùng không mấy hứa hẹn tốt đẹp cho đất nước mình. Con đường Việt Nam phải là con đường độc lập dân tộc và liên lập đa phương trong cuộc cờ thế giới. Kinh nghiệm của thế kỉ XX là một kinh nghiệm đắng cay của một quốc gia chư hầu. 
Giữ vững con đường độc lập, đất nước chúng ta mới có cơ hội phát huy khối đại đoàn kết quốc gia, trong đó mọi tiếng nói đều được lắng nghe, mọi quan điểm khác nhau được tôn trọng. Có đại đoàn kết quốc dân thì không khó huy động sức mạnh toàn diện của đại khối dân tộc. Cần dứt khoát loại bỏ óc độc quyền chính trị, chuyên đoán trong quản lí đất nước. Huy động sức mạnh đại khối dân tộc không gì bằng đường lối đại đoàn kết dân tộc, phát huy sức mạnh trí tuệ toàn dân trong việc xây dựng đất nước sau thời hậu đại dịch này, trong một chiều hướng mới của trật tự thế giới đang hình thành từ hệ quả nặng nề của trận đại dịch này.
Chỉ có thế, đất nước chúng ta mới khỏi trễ thêm lần nữa chuyến tàu lịch sử tiến về tương lai độc lập dân tộc và phồn vinh.
Đoàn Xuân Kiên

(1) Newsweek, ngày 17/4/2020, "Coronavirus Outbreak May Have Started as Early as September, Scientists Say:": https://www.msn.com/en-ie/news/coronavirus/coronavirus-outbreak-may-have-started-as-early-as-september-scientists-say/ar-BB12Osby 
(2) Theo Worldometes, ngày 26/4/2020, số tử vong:205528: https://www.worldometers.info/coronavirus/ 
(3) Xem: Trọng Thành,"Covid-19: Phòng thí nghiệm P4 tại Vũ Hán, bài học lọc lừa", RFI: http://www.rfi.fr/vi/ch%C3%A2u-%C3%A1/20200423-covid-19-ph%C3%B2ng-th%C3%AD-nghi%E1%BB%87m-p4-t%E1%BA%A1i-v%C5%A9-h%C3%A1n-b%C3%A0i-h%E1%BB%8Dc-l%E1%BB%8Dc-l%E1%BB%ABa?fbclid=IwAR1uyLXajKf_3-hvFRv3uHfRCGh1DRMD5xHN0aaNK9h-M2C1u27bodMA-9c 
(4) Xem: Maajid Nawaz, "Is China preparing for war? ", UnHerd: https://unherd.com/2020/04/china-is-preparing-for-war/ 
(5) Xem: Chương trình thời sự VTV 1 ngày 23/04/2020: https://www.youtube.com/watch?v=3oeEEuO9tFw. Xem thêm: Nguyễn Ngọc Chu, "Có thật đúng như lời ông Hoàng Bình Quân?": https://www.facebook.com/chu.nguyenngoc/posts/1967600750040012 
(6) Thư ngỏ của 61 đảng viên ngày 27-04-2014 trước thềm Đại hội XII ĐCSVN:http://xuandienhannom.blogspot.com/2014/07/thu-ngo-cua-61-ang-vien-gui-bch-tw-ang.html 



BBC Tiếng Việt, ngày 30/04/2020: https://www.bbc.com/vietnamese/forum-52500933

  Phan Châu Trinh - ánh đuốc duy tân xuyên thế kỷ Đoàn Xuân Kiên Những năm đầu thế kỉ XX báo hiệu một bước ngoặt lớn của lịch sử nước nhà về...